مقدمه:

در بازار سرمایه شناخت شرکت‌ها به‌عنوان عامل اصلی فعالیت این بازار اهمیت ویژه‌ای دارد. و شرکت ها سهم بزرگی در گردش سرمایه دارند.شرکت‌های تجاری به ۷ نوع دسته‌بندی می‌شوند. شرکت سهامی (عام و خاص)، شرکت تضامنی، شرکت با مسئولیت محدود، شرکت تعاونی، شرکت مختلط سهامی، شرکت مختلط غیر سهامی و شرکت‌های نسبی. یکی از مهم ترین شرکت ها در این دسته بندی ,شرکت سهامی است که به دو دسته سهامی عام و سهامی خاص تقسیم می شود. در این مقاله,به طور خاص به تفاوت بین شرکت های سهامی عام و خاص می پردازیم .

ویژگی‌های شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص:

شرکت سهامی به دودسته شرکت «سهامی عام» و شرکت «سهامی خاص» تقسیم می‌شود. طبق قانون تجارت شرکتی که قسمتی از سرمایه آن از طریق فروش سهام به مردم تأمین شود، شرکت «سهامی عام» نامیده می‌شود و شرکتی که تمام سرمایه آنها در زمان تأسیس منحصراً توسط مؤسسین شرکت تأمین شود، شرکت سهامی خاص نامیده می‌شود.

تعریف شرکت سهامی عام:

یکی از گونه های شرکت های سهامی است (به انگلیسی: Public company) شرکت سهامی عام

که بخشی از سرمایهٔ آن از راه فروش سهام به غیر مؤسسان (مردم عادی) تأمین شود.

سازمان‌های بورس در برخی کشورها معمولاً شرکت‌هایی را می‌پذیرند که دارای سرمایه و اعتبار بسیار باشند.مؤسسان این گونه شرکت‌ها بخشی از سرمایه شرکت را از راه فروش سهام به عموم مردم تأمین می‌کند.

در این گونه شرکت‌ها، صاحبان سهام می‌توانند سهام خود را در بورس فروخته و در واقع مالکیت خود را به دیگران منتقل کنند. شمار شرکا در شرکت سهامی عام بیشتر از دیگر گونه‌های شرکت‌های سهامی است؛ این امر می‌تواند منجر به جمع‌شدن سرمایه‌های کوچک و ایجاد یک سرمایه بزرگ بشود که انجام فعالیت‌های اقتصادی سنگین را میسر می‌سازد. در این گونه شرکت ها تراکنش سهام آسان است و محدود به رضایت دیگر سهامداران نیست.

شرکت های سهامی عام برای امور مختلفی همچون تجارت بین المللی، تاسیس کارخانه، تاسیس بانک، ایجاد سد و … تشکیل می‌شوند. سرمایه مورد نیاز برای این نوع فعالیت‌ها بسیار زیاد است به همین جهت بخشی از سرمایه شرکت توسط فروش سهام تامین می‌شود.

شرکت‌هایی که طبق قانون تجارت در شرکت های سهامی عام موسسان باید ۲۰ درصد سرمایه را تعهد کرده و حداقل ۳۵ درصد از مبلغ تعهد شده را در حساب شرکت بسپرد و اظهارنامه آن را با دیگر مدارک به مراجع ثبت شرکت‌ها تحویل دهد.

سرمایه شرکت سهامی عام در زمان تاسیس حداقل ۵۰۰ هزار تومان و حداقل تعداد اعضاء ۵ نفر است. شرکت‌های سهامی عام امکان انتشار اوراق مشارکت و همچنین داد وستد سهام شرکت در بورس وجود دارد.

مثال برای شرکت سهامی عام: شرکت فولاد مبارکه اصفهان یک نمونه از شرکت سهامی عام در ایران است. این شرکت یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات فولادی در کشور می‌باشد. نماد «فولاد» در بورس قابل داد و ستد است.

تعریف شرکت سهامی خاص:

گونه ای شرکت سهامی است که سهام آن (به انگلیسی: Privately held company) شرکت سهامی خاص

قابل داد و ستد در بورس اوراق بهادار نیست اما توسط مردم به راحتی قابل معامله است.هنگام تأسیس چنین شرکتی باید همه سرمایه آن توسط موسسان تامین, و بخشی از سرمایه در بانک سپرده گذای شده باشد.

در شرکت‌های سهامی خاص, همانند شرکت با مسئولیت محدود و برخلاف شرکت تضامنی, مسئولیت هر یک از سهامداران در مورد بدهی‌های شرکت محدود به مبلغ سرمایه‌گذاری شده در شرکت است و در صورت عدم کفایت مجبور نیستند اموال شخصی خود را در این راه مصرف نمایند.

شرکت سهامی خاص شرکتی است که تمام سرمایه آن در موقع تأسیس منحصراً به‌وسیله مؤسسین تأمین می‌گردد. مدیر شرکت سهامی خاص نمی‌تواند خارج از سیستم سرمایه گذاران باشد.

شرکت سهامی خاص ثبت شرکتی است که از لحاظ ساختاری شبیه به شرکت مسئولیت محدود بوده اما سرمایه در آن به قطعات سهم یا سهام تبدیل می گردد .

شرکت سهامی خاص شرکت بازرگانی تلقی می گردد و برای اخذ تسهیلات بانکی, گرفتن نمایندگی‌های یا شرکت در مناقصات و مزایده‌های دولتی و نمایشگاه‌ها از اعتبار نسبتاً خوبی برخوردار است.

به این دلیل به آن شرکت سهامی گفته می شود که سرمایه آن تبدیل به سهام می‌گردد.این نوع شرکت‌ سهامی امکان حضور در مزایده های دولتی و مناقصات را دارد. مسئولیت سهامداران در شرکت سهام خاص محدود به میزان سرمایه گذاری آنها است.

موسسین شرکت سهامی خاص موظف هستند تمام سرمایه شرکت را در زمان تاسیس تامین کنند. یکی از این سرمایه گذاران به عنوان مدیر شرکت انتخاب می‌شود.

نام در شرکت سهامی:

در شرکت سهامی عام عبارت ” شرکت سهامی عام ” و در شرکت های سهامی خاص عبارت ” شرکت سهامی خاص ” باید قبل از نام شرکت یا بعد از آن بدون فاصله با نام شرکت در کلیه اوراق و اطلاعیه ها و آگهی های شرکت به طور روشن و خوانا قید شود .

میزان سرمایه در شرکت‌های سهامی:

حداقل مبلغ سرمایه گذاری: در موقع تأسیس, سرمایه شرکت‌های سهامی عام از پانصد هزار تومان و سرمایه شرکت‌های سهامی خاص از صد هزار تومان نباید کمتر باشد. در شرکت‌های سهامی (عام و خاص) حداکثر سرمایه معین نشده‌ است.

تعداد شرکا:

” در شرکت سهامی تعداد شرکا نباید از سه نفر کمتر باشد. ” در این ماده حداقل تعداد اعضاء جداگانه در شرکت سهامی عام و خاص مشخص نشده‌ است.

در خصوص کفایت حداقل ۳ شریک در شرکت سهامی خاص، با توجه به نص قانون اختلاف نظر وجود ندارد, و در مورد شرکت سهامی عام شرکای شرکت نباید از ۵ عضو کمتر باشد.

تفاوت شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص:

. سهام شرکت سهامی عام قابلیت عرضه در بازار سرمایه و جذب نقدینگی برای پروژه‌های توسعه‌ای را دارد. درحالی‌که ممکن است در شرکت سهامی خاص باتوجه‌به محدودیت سهام‌داران، امکان جذب منابع بیشتر وجود نداشته باشد.

. انتقال مالکیت در شرکت‌های سهامی عام به سهولت انجام می‌شود و اثری بر تداوم شرکت سهامی ندارد. درصورتی‌که در شرکت سهامی خاص، چنین نقل و انتقالی باید با توافق مدیران شرکت انجام شود.

. تعداد شرکای شرکت سهامی عام حداقل باید ۵ نفر باشد و تعداد شرکا در شرکت سهامی خاص حداقل باید ۳ نفر باشد.

. انتقال مالکیت در شرکت سهامی عام بدون نیاز به توافق مدیران و به سادگی امکان پذیر می‌باشد اما نقل و انتقال سهام در شرکت های سهامی خاص با توافق مدیران انجام می‌شود.

جمع بندی:

شرکت های سهامی به دو دسته شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص تقسیم می‌شود. این دو نوع شرکت سهامی در کنار شباهت‌ها، تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند. همان طور که در این مقاله گفته شد، سرمایه شرکت های سهامی عام به سهام تبدیل شده و در سطح عمومی قابل معامله هستند. محدودیتی در انتقال مالکیت سهام شرکت های سهامی عام وجود ندارد. اما شرکت سهامی خاص در مقابل شرکت سهامی عام، نقل و انتقال سهام آن با موافقت مدیران صورت می‌گیرد. از سوی دیگر موسسان باید سرمایه شرکت را تامین کنند.
شرکت‌های سهامی خاص برای ورود به بازار سرمایه باید به شرکت های سهامی عام تبدیل شوند. در صورتی که دو ترازنامه به تصویب مجمع رسیده, اساسنامه شرکت سهامی خاص به سهامی عام تغییر کرده و موضوع تبدیل شرکت سهامی خاص به عام مورد تصویب مجمع عمومی فوق العاده رسیده باشد، امکان تبدیل شرکت سهامی خاص به عام وجود دارد.